próba

1. Coś, ktoś (jest) dobrej, wysokiej, najwyższej próby «o czymś, co jest dobrej jakości, co osiągnęło wysoki, najwyższy poziom lub o kimś bardzo wysoko ocenianym»: (...) jest wysokiej próby dziennikarzem, dużo jeździ po świecie, a w tym, co widzi, doszukuje się ukrytej struktury, ogólnych, uniwersalnych praw wyjaśniających. E. Bendyk, Studnia. Jej kreacja jest przejawem sztuki wokalnej najwyższej próby, godnej primadonny. Studio 5/1996.

2. Coś wytrzymało, przetrwało, przeszło itp. próbę czasu «coś mimo upływu czasu nie straciło swojej wartości ani znaczenia»: Próbę czasu natomiast wytrzymały najlepiej wiersze stylizowane na ludowość, wyrażające osobiste przeżycia i uczuciowe związki z polską wsią, z urodą sielskich krajobrazów (...). A. Hutnikiewicz, Młoda Polska.

3. Próba generalna «ostateczny sprawdzian»: Święta Wielkanocy 1925 roku były próbą generalną dla Miedzynia przed otwarciem sezonu letniego. Zjechało trochę gości, ale nie tyle jeszcze, co na ferie letnie i to raczej z kręgu rodziny i bliskich przyjaciół. J. Przybora, Oko.

4. Próba ognia, próba ogniowa

a) «bitwa, w której się ujawnia wartość bojowa żołnierzy, pierwszy udział żołnierzy w akcji bojowej, w bitwie itp.»: (...) była to prawdziwa próba ogniowa. Nasi żołnierze spisali się na medal. Roz bezp 2000.

b) «trudna sytuacja życiowa, wydarzenie mające ujawnić prawdziwą wartość, wytrzymałość, odporność, przydatność kogoś lub czegoś, trudny sprawdzian czyjejś umiejętności radzenia sobie z problemami»: Czasy, które się przeżyło, zdarły z wszystkich maski. Po przejściu tej próby ogniowej każdy się okazał takim, jakim był. Z. Kossak, Pożoga.

5. Wystawić kogoś, coś na próbę «poddać kogoś lub coś jakiemuś sprawdzianowi, żeby przekonać się o jego wartości»: Któregoś dnia Bóg chciał Abrahama wystawić na próbę, by przekonać się, do jakiego stopnia jest mu oddany. Polecił mu więc poświęcić umiłowanego Izaaka na całopalenie. Z. Kosidowski, Opowieści. (...) Natalia Gieorgiewna lubiła zeń szydzić, wystawiając na próbę uczucia nieszczęsnego adoratora, i z sadystyczną przyjemnością obserwowała jego zmieszanie. J. Brzechwa, Owoc.

Coś niewysokiej próby zob. niewysoki.

Godzina próby zob. godzina 5.

Metoda prób i błędów zob. metoda 2.